BARKOD NEDİR? KULLANIM AMACI NEDİR?

BARKOD NEDİR? KULLANIM AMACI NEDİR?

Yazımıza başlamadan önce gün içinde adını sıkça duyduğumuz ‘Barkod’ kelimesinin sözlük anlamını öğrenerek yazımıza başlayalım.

Barkod sözlükte her türlü ticaret malına konulabilen, o malla ilgili stok, fiyat gibi bilgileri içeren değişen genişlikte çubuklar biçiminde, sayılarla belirtilmiş, elektronik tarayıcıyla okunabilen simge olarak tanımlanmıştır.  Barkod kullanılmasında asıl amaç verilerin hatasız ve otomatik bir şekilde başka bir ortama aktarılmasıdır.

Alınan her ürün üzerinde dikdörtgen şeklinde ince kalın çizgiler ve sayılarla belirtilen barkod ürünün stok kodu veya referans numarası gibi önemli bilgileri de içerebilir. Barkodla ilgili olarak kullanılacak bilgiler bilgisayara elle girilebilir. Ancak bu giriş sağlıksız olabilir. Hata yapılma riski oldukça fazla olduğu için barkod sisteminin daha sağlıklı ve güvenilir olması için barkodlar ve barkod okuyucuları kullanılır. Barkod üzerinde sadece referans numarasının bulunması da yeterli olacaktır. Referans numarası ürünle ilgili fiyat, stok miktarı gibi bilgileri içermez.

Şimdide barkod üzerinde bulunan çizgilerle ilgili olarak gelen soruları yanıtlamak için yazımıza devam edelim.

Alınan ürünlerin çoğunda bulunan artık günlük hayatımızda da adını sıkça duyduğumuz barkod üzerinde yer alan ince kalın veya boşluğun her birinin bir anlamının bulunduğunun unutulmaması gerekir. Görülen barkodlar üzerinde yer alan siyah çizgiler (1) boşluklar (0) sayılarını temsil eder. Barkod üzerinde en ince siyah çizgi 1 olurken en kalın çizgi ise dört birimi temsil ediyorsa (1111) olarak okunur. Bu yazıdan da anlaşılabileceği gibi barkod üzerinde en dar boşluk (0)’ı en geniş boşluk ise (0000) sayısını ifade eder. Barkodlar insanların okuması için hazırlanmış simgeler kesinlikle değildir. Ama inat eder ve birazda çaba gösterirseniz bir barkodu sizde okuyabilirsiniz.

Barkod sistemi nasıl çalışır?

Barkodla ilgili verdiğimiz bilgilerden sonra bu sistemin nasıl çalıştığıyla ilgili olarak ta bilgi yazmak gerekirse, kodlanabilir bilgilerin barkod makineleri tarafından okunabilecek şekilde kaydedildikleri basit simgelere barkod denildiğini unutmayalım. Bu sistemle ilgili olarak ilk barkodun patenti 1949 yılında alınmış, bilgisayarın yoğun olarak kullanılmaya başlamasıyla birlikte gelişen teknolojinin ışığında barkodun kullanımı da yaygınlaşmıştır.  Tarihe bakıldığında ilk standart barkod sistemi 1968 yılında, barkod sisteminin standardının oluşması da 1976 yılında Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) tarafından sağlanmıştır. Türkiye’nin European Artide Number (EAN) üyeliğine girişi ise 1988 yılında yapılmıştır. Türkiye’ye 869 ülke kod numarası verilmiştir.

Barkod sistemi, on üç haneli barkodun rakam sisteminde ilk üç rakamında ürünün üretildiği ülkenin kodu barındırılır. Barkoddaki ilk üç basamaktan sonra gelen dört haneli ramak ürünü üreten firmanın kodudur. Barkoddaki üretici kodundan sonra gelen beş basamaklı ramak ürünün kodunu ifade eder. Barkod üzerindeki son rakam ise kontrol kodu olarak adlandırılır. Bu sayı barkod bilgilerinin doğruluk kontrolünde kullanılır.

Yukarıda ki bilgilerin ardından barkod sisteminin kullanım amacıyla ilgili olarak ta sorulan sorulara yanıt olması için öncelikle sistemde kullanılacak barkodlar ürünün üretiminden sevkiyatına, ürünün depolanmasından kalite kontrolüne kadar birçok farklı alanda kullanılabilir. Barkod sistemi sayesinde belli bir ürünü dünyanın her yerinde kolaylıkla saptanmasını sağlar. Barkod sistemi üzerindeki barkodun numarası ve içeriği barkod programları aracılıyla kısa sürede hatasız hazırlanır ve kullanıma sunulur. Barkodla ilgili verdiğimiz bu bilgilerden sonra barkodun kullanımıyla ilgili, kullanıcıya barkod sisteminin sağladığı kolaylıklarla ilgili olarak bilgi yazalım.

Barkod sistemi sayesinde her gün binlerce yüzbinlerce kasadan ürün veya ürünler kısa sürede geçirilip zahmetsizce alış verişin yapılmasına imkan sağlar.

Ülkemizde ve dünya da büyük perakendeciler mağazalarını ve ürünlerini müşterileri sevk ederken kullandıkları lojistik sistem ve ağları kullandıkları barkodlarla tanımlar.

Barkod sisteminin en yoğun kullanıldığı sektörlerin başında ise kargo şirketleri gelmektedir. Gönderimde olan kargonun yerini hangi aşamalardan geçtiğini bilgisayarlar yardımı ile barkod okuma sistemiyle görmek mümkündür.  Muhasebe sistemlerinde demirbaş ve taşıma birimleri içinde barkod okuma sistemi kolaylıkla kullanılabilir.

Elektrik, su, doğal gaz vb gibi şebeke ve aboneliklerinin takibi içinde barkod okuma sistemlerinden kolaylıkla faydalanılabilir.

Barkod sisteminin kullanım alanlarıyla ilgili olarak hazırladığımız yazımıza barkod sistemi hazırlanırken dikkat edilmesi gereken hususları da yazalım

Barkodlar mümkün olduğunca küçük üretilmeli ve üzerlerine barkod numarası dışında ürünün adının da not edilmesi kullanıcıya büyük kolaylıklar sağlayabilir.

Barkod sistemine dahil edilecek ürünler depolara girmeden önce Bar kodlanmalıdır. Buna bağlı olarak mal kabul işlemi de barkod sistemiyle yapılmalı.

Barkodlar ürünlerde önceden belirlenmiş yerlere yapıştırılmalı, dikilmeli ve ilave edilmelidir. Bu yolla ürünler raflara dizilirken veya raflarda işyeri içinde veya mağazalarda yerleri değiştirilirken barkodların aranmasının önüne geçilebilir.

Firmanızın, işyerinizin  kargo şirketleriyle entegrasyonu varsa entegrasyon kapsamındaki bilgiler barkod şeklinde yazdırılıp kargo barkod fişi kolaylıkla oluşturabilir. Firmanızla veya işyerinizle barkod entegrasyonunuz yoksa kargo firmasından şirket cari hesabına barkod serisi belirlenmesini talep edebilirsiniz. Bu sistemle ilgili barkodlarla eşleşen siparişleri kaydedip kargo firmasıyla paylaşabilir, muhtemelen ortaya çıkabilecek karışıklıkların önüne geçebilirsiniz.

Yazımızın bu bölümünde barkodsuz ürünlerde karşımıza çıkabilecek sorunlardan bahsedelim.

Satın alınan veya takibi yapılan bir üründe barkod yoksa takibi yapan çalışan veya kasiyer bu bilgileri elle gireceği için zaman kaybı yaşanır, sizde beklemek zorunda kalırsınız. Kasalarda uzun kuyrukları oluşurdu. Market çalışanları da satışa sunulan bütün ürünlerin fiyatlarını ezberlemek zorunda kalırdı. Bu durum yaşanan karmaşadan kaynaklı olarak ürünlerle ilgili yanlış fiyat verilmesi de neden olabilir. Firmalar için stok kontrolü de çok zaman alırdı. Barkod sistemi sayesinde kurulan stok sistemiyle birlikte gelen siparişle ilgili olarak depoda stokta malın olup olmadığı da görülür. Depoda stokta olmayan bir mal ve ürün için sipariş alınmaz. 

Barkodsuz üründe, ürünün hangi ülkede hazırlandığı belli değildir. Ürünün hangi firma tarafından üretildiği de anlaşılamaz. Bu tür ürünler genellikle kaçak merdiven altı ürünlerdir. Bu tür barkodsuz ürünlere sağlık ve işlevsellik açısından güvenilemez.

Barkod sadece satışa sunulan ürünün kasadan hızlı geçmesini sağlamak. Barkotlu ürünler tüketiciye güven verir. Barkod üzerinde firmanın kodu ve ürün kodu yer alır. Barkod üzerinde firma kodu olduğu için firma üretimi yapabilmek için gerekli tüm belgeleri almak zorundadır. Barkod cihazlarından daha önceden barkodlanarak etiketlenen ürünler geçirilerek Katma Değer Vergisi (KDV) oranı da net bir şekilde belirlenir. Bu sistem sayesinde vergi kaçakçılığı problemi de tamamen ortadan kaldırılır. 

Barkod sistemiyle birlikte işleriniz daha kolay, güvenilir ve hızlı olacağı için iş gücü de azalacaktır. Bu da işletmenizde insan faktörüne daha ihtiyaç duyacağınız anlamına gelir. Barkod sistemine uygun olarak hazırlanan orijinal bir ürünün barkodu kötü niyetliler tarafından taklit edilerek sahte ürünler üzerinde kullanılabilir. Ama çoğunlukla sahte merdiven altı ürünlerde hep aynı barkod numarası vardır.

Barkod sisteminde kullanılacak barkod tasarlanırken bazı yanlışlıklar yapılabilir. Bu yanlışlar tasarımda ve özelleştirme hataları olarak karşımıza çıkar. Tasarımda yapılacak yanlışlıklar nedeniyle barkodun tarana bilirliği azalır. Özelleştirme hataları olarak ta barkoda uygun olmayan çizgi renk ve şifrenin önemli bir bölümünü engelleyen bir tasarımdan kaynaklanan yanlışlıklar olabilir.