DAMGA VERGİSİ NEDİR?
Damga vergisi yapılan işlemlerin büyük bölümünde karşımıza
çıkan, arama motorlarında en çok aranan kelime özelliğine sahip, merak edilen
bir konudur.
Damga Vergisi, her türlü sözleşmeden doğan ve devlet
tarafından alınan vergi çeşididir. Ya da başka bir anlatımla kişiler ve
kurumlar arasındaki anlaşma ve işlemlerin geçerliliğini belgeleyen kağıtlardan
alınan vergi türü olduğunu yazabiliriz. Yapılan sözleşme iki kişi arasındaysa
ortaya çıkan damga vergisinin mükellefi iki tarafa da aittir. Şayet anlaşma resmi
daireler ile kişiler arasında yapılıyorsa bu durumda verginin mükellefi
kişilerdir. Yeni ortaya çıkan damga vergisinden kişiler sorumludur, kişiler
öder. Damga vergisi kanunuyla sınırları belirlenmiş olan kağıtları imzalayan
kişiler damga vergisinin mükellefidir. Damga Vergisi Kanunu’nun 24. Maddesine
istinaden vergiye tabi kağıtların damga vergisi hiç ödenmemiş veya eksik
ödenmişse imzalayanlar bu vergiden müteselsilen sorumludur. Damga vergisine
konu olan kağıtların nüshasına göre damga vergisi hesaplanır. Suret veya
fotokopi damga vergisinin kapsamında değildir. İdareye sözleşmeyi ibraz eden
kişi damga vergisini ödemekle yükümlü olur. Damga vergisine konu olan
sözleşmenin aslı kimde ise yine vergisi o ödemekle yükümlüdür. Sözleşme anonim
şirketle kişi tarafından yapılması halinde damga vergisi mükellefi anonim
şirkettir vergiyi o taraf öder.
Damga vergisi ödeme şekilleriyle ilgili olarak bilgi yazmak
gerekirse
Yazımızda bahsettiğimiz damga vergisinin iki şekilde ödenmesi mümkündür. Bunlardan ilki ne ‘Nispi ödeme’ denir. Binde 8,25 olarak hesaplanır. İkinci ödeme seçeneği ise ‘Maktu’ şeklinde ödemedir. 30 TL olarak ödenir. Sözleşmede değer belirtilmemişse damga vergisi maktu olarak alınır. Değer belirtilmişse nispi alınır. Damga vergisi basılı biçimde damga konulması makbuz şeklinde veya istihkaktan mahsup edilerek ödenir.
Damga Vergisi hesaplanırken kazanılan ve anlaşılan tüm para
esas alınmalıdır. Brüt kazanç üzerinden çarpım işlemi yapılmalıdır. Damga
vergisi kazanılan toplam kazanç, x damga vergisi oranı şeklinde yapılan
hesaplar kişileri doğru soruca götürür.
Yazımızın bu bölümünde damga vergisine tabii kağıtlar ile ilgili olarak bilgi yazalım.
Damga vergisi kağıtları akitlerle ilgili kağıtlar, belli
parayı ihtiva eden kağıtlar, mukavelenameler, taahhütnameler, temliknameler,
kira mukavelenameleri, kefalet, teminat ve rehin senetleri, tahkimnameler ve
sulhnameler. Fesihnameler. Karayolları trafik kanununca kayıt ve tescil
edilmiş, ikinci el araçların satışı ve devrine ilişkin sözleşmeler, turizm işletmeleri
ile seyahat acentelerinin aralarında düzenledikleri kontenjan sözleşmeleri,
kararlar ve mazbatalar. Meclislerden, resmi heyetlerden ve idari davalarla
ilgili olmayarak Danıştay dan verilen mazbata. İlam kararlarla hakem kararları.
Ticari işlemlerle ilgili kullanılan kağıtlardan damga
vergisi
Ticari ve mütedavil senetler, emtia senetleri, makbuz
senedi, rehin senedi, işda senedi, taşıma senedi, konşimentolar, deniz ödüncü
senedi, ipotekli borç senedi, irad senedi.
Ticari belgeler
Menşe ve mahreç şehadetnameleri, resmi dairelere ve
bankalara ibraz edilen bilançolar ve işletme hesap özetleri. Bilançolar, gelir
tabloları, işletme hesabı özetleri, barnameler, tasdikli manifesto nüshaları,
ordinolar, gümrük idarelerine verilen özet beyan formları, makbuz ve diğer
kağıtlar.
Makbuzlar bölümünde ise
Resmi daireler tarafından yapılan mal ve hizmet alımlarına
ilişkin ödemeler nedeniyle kişiler tarafından resmi dairelere verilen ve belli
parayı ihtiva eden makbuz ve ibra senetleri ile bu ödemelerin resmi daireler
nam ve hesabına kişiler adına açılmış veya açılacak hesaplara nakledilmesini
veya emir havalelerine tediyesini temin eden kağıtlar.
Maaş ücret, gündelik, huzur hakkı, aidat ihtisas zammı
ikramiye, yemek ve mesken bedeli, harcırah, tazminat ve benzeri her ne adla
olursa olsun hizmet karşılığı alınan paralar.
Ödünç alınan paralar için verilen makbuzlar veya bu
mahiyetteki senetler.
İcra dairelerince resmi daireler namına şahıslara ödenen
paralar için düzenlenen makbuzlar.
Beyannameler
Yabancı ülkelerden gelen posta gönderilerinin gümrüklenmesi
için postanelerce gümrüklere verilen liste beyannamelerde yazılı her gönderi
maddesi için
Vergi beyannameleri, yıllık gelir vergisi beyannamesi,
kurumlar vergisi beyannamesi, katma değer vergisi beyannamesi, muhtasar
beyannamesi, diğer vergi beyannameleri. Gümrük idareleri tarafından verilen
beyannameler, belediye, il özel idarelerine verilen beyannameler. Sosyal
güvenlik kurumuna verilen sigorta prim belgeleri. Elektronik ortamda birlikte
verilen muhtasar beyanname ve sigorta prim bildirgesinden sadece muhtasar
beyanname için. Yazılı kağıtlarda asılı, 1 Türk Lirasından fazla maktu ve nispi
vergiye tabi olanların resmi dairelere ibraz edilecek özet, suret ve
tercümeleri.
Cayma tazminatı, ücret teklifi, cezai şart gibi bir
sözleşmenin müeyyidesi mahiyetinde olan taahhütlerden, başlı başına bir
sözleşmeye konu olmadıkça damga vergisi alınmaz.
Kanunlarca belirlenen yükümlere göre damga vergisi ödemek
zorunda olan ancak ödemeyenlerle ilgili olarak
(Vergiye tabi kağıtların damga vergisinin ödenmemesinden
veya noksan ödenmesinden dolayı alınması gereken vergi ve cezadan,
mükelleflerce rucü hakkı olmak üzere kağıtları ibraz edenler sorumlu olur.
Damga vergisiyle ilgili kanunda faturalar üzerinden damga
vergisi kesintisinin yapılacağına dair açık bir hüküm bulunmamaktadır. Tebliğ
ihale karar ve sözleşmeleri dışında fatura, ödeme emri belgesi veya mal veya
hizmet alımı karşılığı düzenlenen diğer belgeler üzerinden damga vergisi
kesintisi yapılamayacağı yönünde hüküm içeriyor.
10 bin TL ve daha aşağı parayı kapsayan faturalar, fatura
yerine geçen müstahsil makbuzları ve gider pusulaları damga vergisine tabi
olmaz. Resmi makamlara sunulan damga vergisi konusuna giren, sözleşmelerden
kaynaklanan damga vergisi ithalat sırasında ödenen bir vergi olmadığı için
ithalatta Katma Değer Vergisi matrahının da bir unsuru değildir.
Tek başına tahsil edilebilen damga vergisini ödemesi
internet üzerinden de kolaylıkla yapılabilir.
Mesken kira sözleşmeleriyle ilgili olarak iktisadi
işletmelere tabi olmayan gayrimenkullerin gerçek kişilerce mesken olarak
kiralanması durumunda buna ilişkin olarak düzenlenen kira sözleşmeleri damga
vergisinden istisna olur.
Basit, usulde vergilendirilenlerin düzenlemiş oldukları
işyeri kira sözleşmeleri damga vergisinden müstesna tutulmuştur.
Şazımızın sön bölümünde ise ‘Damga Vergisi’ ne zaman ödenir
sorusunun yanıtını yazalım.
Damga vergisi düzenlendiğini takip eden ayın 20’si aksamına
kadar vergi dairesine beyan edilmesi gerekir. Şirketlerin 20 ile 26’si arasında
da bu vergiyi ödemesi gerekir. Şahısların ise sözleşme imzalanma tarihinden
sonraki 15 gün içinde beyan edip ödeme yapması gerekir. Ödemenin yapıldığı yer
dolaylı olarak vergi dairesi olduğu için ödemenin ilgili vergi dairesine
bildirilmesi gerekir.
Mükellefler damga vergisini gider olarak gösterebilir.
Ancak bu verginin gider olarak yazılmasıyla ilgili herhangi bir özel düzenleme
mevcut değildir. Bu sebeple Gelir Vergisi Kanunun da belirtildiği üzere ticari
kazancın tespitinde geçerli olan genel kurallar gereği bu vergide diğer
giderlerin gösterildiği şekilde tahakkuk ettiği tarih itibariyle gider olarak
yazılabilir.