DAMGA VERGİSİ NEDİR?

DAMGA VERGİSİ NEDİR?

Damga vergisi yapılan işlemlerin büyük bölümünde karşımıza çıkan, arama motorlarında en çok aranan kelime özelliğine sahip, merak edilen bir konudur.

Damga Vergisi, her türlü sözleşmeden doğan ve devlet tarafından alınan vergi çeşididir. Ya da başka bir anlatımla kişiler ve kurumlar arasındaki anlaşma ve işlemlerin geçerliliğini belgeleyen kağıtlardan alınan vergi türü olduğunu yazabiliriz. Yapılan sözleşme iki kişi arasındaysa ortaya çıkan damga vergisinin mükellefi iki tarafa da aittir. Şayet anlaşma resmi daireler ile kişiler arasında yapılıyorsa bu durumda verginin mükellefi kişilerdir. Yeni ortaya çıkan damga vergisinden kişiler sorumludur, kişiler öder. Damga vergisi kanunuyla sınırları belirlenmiş olan kağıtları imzalayan kişiler damga vergisinin mükellefidir. Damga Vergisi Kanunu’nun 24. Maddesine istinaden vergiye tabi kağıtların damga vergisi hiç ödenmemiş veya eksik ödenmişse imzalayanlar bu vergiden müteselsilen sorumludur. Damga vergisine konu olan kağıtların nüshasına göre damga vergisi hesaplanır. Suret veya fotokopi damga vergisinin kapsamında değildir. İdareye sözleşmeyi ibraz eden kişi damga vergisini ödemekle yükümlü olur. Damga vergisine konu olan sözleşmenin aslı kimde ise yine vergisi o ödemekle yükümlüdür. Sözleşme anonim şirketle kişi tarafından yapılması halinde damga vergisi mükellefi anonim şirkettir vergiyi o taraf öder.

Damga vergisi ödeme şekilleriyle ilgili olarak bilgi yazmak gerekirse

Yazımızda bahsettiğimiz damga vergisinin iki şekilde ödenmesi mümkündür. Bunlardan ilki ne ‘Nispi ödeme’ denir. Binde 8,25 olarak hesaplanır. İkinci ödeme seçeneği ise ‘Maktu’ şeklinde ödemedir. 30 TL olarak ödenir. Sözleşmede değer belirtilmemişse damga vergisi maktu olarak alınır. Değer belirtilmişse nispi alınır. Damga vergisi basılı biçimde damga konulması makbuz şeklinde veya istihkaktan mahsup edilerek ödenir. 

Damga Vergisi hesaplanırken kazanılan ve anlaşılan tüm para esas alınmalıdır. Brüt kazanç üzerinden çarpım işlemi yapılmalıdır. Damga vergisi kazanılan toplam kazanç, x damga vergisi oranı şeklinde yapılan hesaplar kişileri doğru soruca götürür.

Yazımızın bu bölümünde damga vergisine tabii kağıtlar ile ilgili olarak bilgi yazalım. 

Damga vergisi kağıtları akitlerle ilgili kağıtlar, belli parayı ihtiva eden kağıtlar, mukavelenameler, taahhütnameler, temliknameler, kira mukavelenameleri, kefalet, teminat ve rehin senetleri, tahkimnameler ve sulhnameler. Fesihnameler. Karayolları trafik kanununca kayıt ve tescil edilmiş, ikinci el araçların satışı ve devrine ilişkin sözleşmeler, turizm işletmeleri ile seyahat acentelerinin aralarında düzenledikleri kontenjan sözleşmeleri, kararlar ve mazbatalar. Meclislerden, resmi heyetlerden ve idari davalarla ilgili olmayarak Danıştay dan verilen mazbata. İlam kararlarla hakem kararları. 

Ticari işlemlerle ilgili kullanılan kağıtlardan damga vergisi

Ticari ve mütedavil senetler, emtia senetleri, makbuz senedi, rehin senedi, işda senedi, taşıma senedi, konşimentolar, deniz ödüncü senedi, ipotekli borç senedi, irad senedi.

 Ticari belgeler

Menşe ve mahreç şehadetnameleri, resmi dairelere ve bankalara ibraz edilen bilançolar ve işletme hesap özetleri. Bilançolar, gelir tabloları, işletme hesabı özetleri, barnameler, tasdikli manifesto nüshaları, ordinolar, gümrük idarelerine verilen özet beyan formları, makbuz ve diğer kağıtlar.

Makbuzlar bölümünde ise

Resmi daireler tarafından yapılan mal ve hizmet alımlarına ilişkin ödemeler nedeniyle kişiler tarafından resmi dairelere verilen ve belli parayı ihtiva eden makbuz ve ibra senetleri ile bu ödemelerin resmi daireler nam ve hesabına kişiler adına açılmış veya açılacak hesaplara nakledilmesini veya emir havalelerine tediyesini temin eden kağıtlar.

Maaş ücret, gündelik, huzur hakkı, aidat ihtisas zammı ikramiye, yemek ve mesken bedeli, harcırah, tazminat ve benzeri her ne adla olursa olsun hizmet karşılığı alınan paralar.

Ödünç alınan paralar için verilen makbuzlar veya bu mahiyetteki senetler.

İcra dairelerince resmi daireler namına şahıslara ödenen paralar için düzenlenen makbuzlar.

Beyannameler

Yabancı ülkelerden gelen posta gönderilerinin gümrüklenmesi için postanelerce gümrüklere verilen liste beyannamelerde yazılı her gönderi maddesi için

Vergi beyannameleri, yıllık gelir vergisi beyannamesi, kurumlar vergisi beyannamesi, katma değer vergisi beyannamesi, muhtasar beyannamesi, diğer vergi beyannameleri. Gümrük idareleri tarafından verilen beyannameler, belediye, il özel idarelerine verilen beyannameler. Sosyal güvenlik kurumuna verilen sigorta prim belgeleri. Elektronik ortamda birlikte verilen muhtasar beyanname ve sigorta prim bildirgesinden sadece muhtasar beyanname için. Yazılı kağıtlarda asılı, 1 Türk Lirasından fazla maktu ve nispi vergiye tabi olanların resmi dairelere ibraz edilecek özet, suret ve tercümeleri.

Cayma tazminatı, ücret teklifi, cezai şart gibi bir sözleşmenin müeyyidesi mahiyetinde olan taahhütlerden, başlı başına bir sözleşmeye konu olmadıkça damga vergisi alınmaz.

Kanunlarca belirlenen yükümlere göre damga vergisi ödemek zorunda olan ancak ödemeyenlerle ilgili olarak

(Vergiye tabi kağıtların damga vergisinin ödenmemesinden veya noksan ödenmesinden dolayı alınması gereken vergi ve cezadan, mükelleflerce rucü hakkı olmak üzere kağıtları ibraz edenler sorumlu olur.

Damga vergisiyle ilgili kanunda faturalar üzerinden damga vergisi kesintisinin yapılacağına dair açık bir hüküm bulunmamaktadır. Tebliğ ihale karar ve sözleşmeleri dışında fatura, ödeme emri belgesi veya mal veya hizmet alımı karşılığı düzenlenen diğer belgeler üzerinden damga vergisi kesintisi yapılamayacağı yönünde hüküm içeriyor.

10 bin TL ve daha aşağı parayı kapsayan faturalar, fatura yerine geçen müstahsil makbuzları ve gider pusulaları damga vergisine tabi olmaz. Resmi makamlara sunulan damga vergisi konusuna giren, sözleşmelerden kaynaklanan damga vergisi ithalat sırasında ödenen bir vergi olmadığı için ithalatta Katma Değer Vergisi matrahının da bir unsuru değildir.

Tek başına tahsil edilebilen damga vergisini ödemesi internet üzerinden de kolaylıkla yapılabilir.

Mesken kira sözleşmeleriyle ilgili olarak iktisadi işletmelere tabi olmayan gayrimenkullerin gerçek kişilerce mesken olarak kiralanması durumunda buna ilişkin olarak düzenlenen kira sözleşmeleri damga vergisinden istisna olur.

Basit, usulde vergilendirilenlerin düzenlemiş oldukları işyeri kira sözleşmeleri damga vergisinden müstesna tutulmuştur.

Şazımızın sön bölümünde ise ‘Damga Vergisi’ ne zaman ödenir sorusunun yanıtını yazalım.

Damga vergisi düzenlendiğini takip eden ayın 20’si aksamına kadar vergi dairesine beyan edilmesi gerekir. Şirketlerin 20 ile 26’si arasında da bu vergiyi ödemesi gerekir. Şahısların ise sözleşme imzalanma tarihinden sonraki 15 gün içinde beyan edip ödeme yapması gerekir. Ödemenin yapıldığı yer dolaylı olarak vergi dairesi olduğu için ödemenin ilgili vergi dairesine bildirilmesi gerekir.

Mükellefler damga vergisini gider olarak gösterebilir. Ancak bu verginin gider olarak yazılmasıyla ilgili herhangi bir özel düzenleme mevcut değildir. Bu sebeple Gelir Vergisi Kanunun da belirtildiği üzere ticari kazancın tespitinde geçerli olan genel kurallar gereği bu vergide diğer giderlerin gösterildiği şekilde tahakkuk ettiği tarih itibariyle gider olarak yazılabilir.